به گزارش بازی اندروید معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره كشور افسردگی، اضطراب، استرس و اختلال خوردن را از شایع ترین اختلالات روانشناختی در دوران نوجوانی عنوان نمود و اظهار داشت: پرخاشگری و خشونت بخصوص در پسران نوجوان نگران كننده است؛ برپایه گزارش WHO، خشونت بین فردی سبب شده هر ماهه حدود ۱۸۰ مرگ و میر بین نوجوانان در سرتاسر جهان رخ دهد؛ دختران نوجوان هم به احتمال زیاد قربانی و یا ابزاری برای اعمال این خشونت یا پرخاشگری خواهند شد.
فریبرز درتاج در گفت وگویی که در آستانه روز نوجوان با خبرگزاری ایسنا داشت، ضمن تشریح خصوصیات رفتاری و شخصیتی انسان ها در دوره نوجوانی، شایع ترین مشکلات و اختلالات روانشناختی نوجوانان را تشریح و در این راستا به والدین و مسؤلان آموزش و پرورش سفارش هایی کرد.
وی با اعلان اینکه دوران نوجوانی در افراد طبیعی، همزمان با ظاهر شدن صفات جنسی ثانوی در حدود ۱۲ سالگی شروع و در حدود ۱۹ سالگی آخر می یابد، که با محدوده سنی سازمان بهداشت جهانی (WHO) از نوجوانی متناسب است، اظهار داشت: این درحالیست که برخی متخصصان اعتقاد دارند که دوران نوجوانی که تاکنون تصور می شد در ۱۹ سالگی تمام می شود، حالا از سنین ۱۰ تا ۲۴ سالگی طول می کشد و مراحل آنرا شامل، نوجوانی اولیه (سنین ۱۰ تا ۱۳)؛ نوجوانی میانی (سنین ۱۴ تا ۱۷) و نوجوانیِ پایانی (۱۸ تا ۲۴ سالگی) تعریف کرده اند؛ آنها معتقدند «تعریف سن، تعریفی اختیاری است؛ اما تعریف فعلی از نوجوانی بیش از حد محدود است و در عصر حاضر سنین بین ۱۰ تا ۲۴ سالگی، نوجوانی را بهتر تعریف می کند».
وی ادامه داد: از نظر خیلی از روانشناسان، سن، روش مناسبی برای تعریف دوران نوجوانی نیست، چونکه سن اغلب برای ارزیابی و مقایسه تغییرات بیولوژیکی (به عنوان مثال بلوغ)، که نسبتاً جهانی است، مناسب می باشد و برایِ دوران نوجوانی که دوران گذار از کودکی به بزرگسالی است و محدود به تغییرات فیزیولوژیک و بدنی نیست، کاربردی ندارد.
بنابر اظهارات این روانشناس، رشد در نوجوانی در سه سطح (زیستی یا فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی) روی می دهد که هر سه رابطه نزدیکی با هم دارند؛ البته باید توجه داشت که تفکیک بین بلوغ (puberty) که فرایند تغییر فیزیکی است با نوجوانی که فرایند تغییر روانی است، اهمیت دارد و در مطلوب ترین شرایط این دو فرایند به صورت همزمان روی می دهند، در غیر این صورت نوجوان ناگزیر به مدارا با استرس ها و مشکلات اضافی خواهد بود.
درتاج در ادامه درباره عمده ترین خصوصیت ها و مشکلات نوجوانان توضیحاتی عرضه داد و بیان نمود: نوجوانی یکی از سریع ترین مراحل رشد انسان است. خیلی از تغییرات جسمی، جنسی، شناختی، اجتماعی و عاطفی که در این دوران اتفاق می افتد، می تواند برای نوجوانان و خانواده های آنها مشکلاتی ایجاد کند. تقریباً همه جوامع این نظر را دارند که بین فرزند داشتن و نوجوان داشتن، تفاوت وجود دارد و چگونگی تعریف و شناخت این انتقال از کودکی به بزرگسالی، در فرهنگ های مختلف و زمان های مختلف، متفاوت می باشد.
معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور اعتقاد دارد که نوجوانان در این مرحله از زندگی با مشکلات و دغدغه های زیادی روبه رو هستند؛ مسلماً آگاهی از آنچه در این مرحله از زندگی رخ می دهد، می تواند سبب رشد جسمی و روانی سالم نوجوان و برخورد مناسب خانواده ها شود.
مسائلی هویتی؛ مهم ترین دغدغه نوجوانان
وی یکی از مهم ترین دغدغه ها و مشکلات نوجوانان را مسائل مربوط به هویت آنها عنوان نمود و اظهار داشت: برپایه نظریه روانی-اجتماعی «اریکسون»، زندگی انسان دارای هشت مرحله است که مرحله پنجم یعنی مرحله نوجوانی را «بحران مربوط به هویت در مقابل سردرگمی نقش» نام گذاری کرده است. از نظر اریکسون هنگامی که فرد در چهار مرحله زندگی از رشد سالمی برخوردار باشد، در خاتمه کودکی به احساس استمرار و ثبات نسبی شخصیت دست می یابد، ولی با آغاز مرحله پنجم یا نوجوانی، بحران های چهار مرحله قبل احیا و در نتیجه هویت فرد متزلزل می شود.
این روانشناس تصریح کرد: اما به جهت اینکه نوجوان بتواند هویتی سالم و انسجام یافته داشته باشد، باید عناصر مربوط به هویت های چهار مرحلهقبل را با یکدیگر ترکیب کند. خطری که نوجوان را تهدید می کند، بحران هویت یا سردرگمی و آشفتگی نقش است، در واقع خطر شکل گیری هویت منفی، زندگی نوجوان را تهدید می کند. اکثریت نوجوانان خویش را با سوأل اساسی و مهم «من کیستم؟» مواجه می بینند. حال آنکه عمده ترین تکلیف نوجوان حل این بحران، برای رسیدن به هویتی کم و بیش باثبات و سازگاری روانی اجتماعی است.
درتاج با اعلان اینکه در دوران نوجوانی به سبب اینکه رشد با سرعت بیشتری اتفاق می افتد، تغییرات فیزیکی بدن یک دفعه ایجاد می شود، افزود: این تغییرات سریع فیزیکی می تواند سبب ایجاد حس کنجکاوی و اضطراب در نوجوان شود، به خصوص اگر آنها ندانند چه چیزی را باید انتظار داشته باشند یا آیا آنچه که رخ می دهد طبیعی است یا خیر؟. رشد سریع اندام جنسی و تغییرات هورمونی سبب می شود، در این سن خیلی از نوجوانان به روابط عاشقانه و جنسی علاقه مند و کنجکاو شوند. آنها امکان دارد هویت جنسی خویش را زیر سوأل برده و کشف کنند. شروع بلوغ می تواند زمان دشواری برای آنها باشد و در صورت عدم پشتیبانی از همسالان، خانواده یا جامعه می تواند، این مورد صدمه زننده باشد.
چرا نوجوانان نسبت به مسائل و اتفاقات حساس اند؟
معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور همینطور درباره دیدگاه نوجوانان و تفکراتی که نسبت به مسائل دارند هم اینطور توضیح داد: در سنین اولیه نوجوانی، آنها دارای تفکر سیاه و سفید هستند. از نظر آنها، همه چیز یا درست یا غلط است، یا کوچک است یا وحشتناک، بدون اینکه فضای زیادی بین این دو باشد. در این مرحله طبیعی است که نوجوان بخواهد تفکر و توجه خویش را فقط به سمت خود معطوف کند. نوجوانان در مورد تغییرات سریع ظاهری خود آگاهی دارند و احساس می کنند که همیشه توسط دیگران مورد قضاوت قرار می گیرند و در مورد نحوه افکار و قضاوت دیگران درباره خود حساس و نگران اند، آنها تصور می کنند تفکر دیگران درباره آنها مشابه تفکری است که درباره خود دارند و بنابراین نوجوانان نسبت به ظاهر، نوع پوشش، رفتار اجتماعی و موفقیت ها و شکست های تحصیلی یا اجتماعی بیش از اندازه حساسیت پیدا می کنند.
وی افزود: در این سن، نوجوانان افزایش احتیاج به حریم خصوصی را احساس می کنند. آنها امکان دارد آغاز به کشف راه هایی برای فاصله گرفتن از خانواده کنند. در این فرایند امکان دارد خانواده را تحت فشار قرار دهند و اگر والدین یا سرپرستان محدودیت هایی ایجاد کنند، امکان دارد به شدت واکنش نشان دهند. خیلی از نوجوانان در حالیکه برای استقلال بیشتر تلاش می کنند با والدین خود مجادله بیشتری دارند.
بنابر اظهارات وی، نوجوانان، با عنایت به تجسم آرمانی، امکان دارد به این اندیشه برسند که صاحبان قدرت مثل والدین و معلمان، همانند گذشته دیگر افرادی بی نقص نیستند و با آنها وارد بحث و جدال شوند؛ در واقع دو حس «استقلال طلبی و مجادله» با افراد صاحب قدرت مثل والدین سبب می شود آنها وقت کمتری را با خانواده و زمان بیشتری را با دوستان و همسالان بگذرانند و امکان دارد فشار همسالان در این سن به اوج خود برسد که این فشار و احتیاج به «مورد توجه بودن» می تواند سبب شود آنها به روشی خاص رفتار یا عادات خاصی پیدا کنند، که شکستن آنها دشوار است.
این روانشناس با اعلان اینکه «دروغگویی» یکی از مسائل متداول رفتاری نوجوانان است، اشاره کرد: نوجوانان امکان دارد بخواهند چیزهای جدید را امتحان کنند و خویش را به خطر بیاندازند، در نتیجه رفتارهای پرخطر انجام دهند؛ این تغییرات امکان دارد منجر به دروغ گفتن در آنها شود؛ آنها امکان دارد برای پیشگیری از رویارویی با والدین یا از ترس از تنبیه، دروغ بگویند.
از تغییرات هورمونی تا مسائل عاطفی نوجوانان
درتاج مساله دیگر نوجوانان را مربوط به تغییرات و مشکلات عاطفی آنها دانست و اضافه کرد: هورمون ها نه تنها از نظر جسمی بلکه از نظر عاطفی هم روی آنها تاثیر می گذارند. نوجوانی سنی است که احساسات جنسی هم ایجاد می شود و این احساسات و افکار در ارتباط با جنس مخالف می تواند منجر به احساس گناه و شرم شود. ازاین رو نوسانات خلقی یکی از اشکالات رایج در میان پسران و دختران نوجوان است که می تواند به تغییرات و مشکلات رفتاری هم منجر شود.
چرا برخی افراد از نوجوانی به سمت مصرف سیگار و مواد مخدر می روند؟
معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور با اشاره به اینکه نوجوانان بسیار صدمه پذیر هستند و به سادگی می توان آنها را به سمت اشتباه سوق داد، تصریح کرد: سوء مصرف مواد یکی از بزرگترین مشکلاتی است که والدین نوجوانان در سرتاسر جهان با آن روبرو هستند. در واقع فشار همسالان یکی از عوامل مهمی است که سبب می شود نوجوانان به سمت مصرف مواد مخدر و نوشیدن مشروبات الکلی و... بروند. سه خصوصیت تمایل به ریسک کردن، عزت نفس ضعیف و احتیاج به آرامش، نوجوانان را بیشتر ترغیب می کند که حتی پیش از سن قانونی، سیگار کشیدن یا نوشیدن مشروبات الکلی را امتحان کنند؛ آنچه امکان دارد بعنوان «هیجان» شروع و در صورت عدم کنترل به عادت یا اعتیاد تبدیل گردد.
ایشان در ادامه به تشریح خصوصیات رفتاری نوجوانان به تفکیک جنسیت پرداخت و اضافه کرد: پرخاشگری و خشونت بخصوص در پسران نوجوان نگران کننده است؛ پسران نوجوان با شروع رشد عضلات، رشد قد و صدای بم و مردانه و افزایش ترشح هورمون تِستوستِرون، بیشتر از دختران در مدرسه یا منزل به سمت درگیری های جسمی و فیزیکی (دعوا) می روند. این سن برای آنها زمان شروع قُلدری، خرابکاری و پرخاشگری است. این نکته حائز اهمیت می باشد که حتی در جوامع امروزی این اعمال خشونت آمیز می تواند منجر به عواقب جدی همچون مرگ شود.
وقوع ۱۸۰ مرگ و میر در ماه میان نوجوانان به سبب خشونت
به قول وی و برپایه گزارش WHO، خشونت بین فردی سبب شده، هر ماهه حدود ۱۸۰ مرگ و میر بین نوجوانان در سرتاسر جهان رخ دهد؛ دختران نوجوان هم به احتمال زیاد قربانی و یا ابزاری برای اعمال این خشونت یا پرخاشگری خواهند شد.
از اعتیاد به فضای مجازی تا شیفتگی نسبت به لایک های کاربران
درتاج همینطور «مشکل استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی و اینترنت را از دیگر مشکلات مهم نوجوانان تلقی نمود که البته پس از شیوع ویروس کرونا هم این مشکل به مساله جدی تری تبدیل گشته و از سوی خانواده ها قابل لمس تر شده است. نوجوانانی که به اینترنت معتاد هستند، دوستان کمتری دارند و زندگی اجتماعی محدودتری را تجربه می کنند. آنها زندگی انفرادی را پشت سر می گذارند و ساعتها با اینترنت و فضای مجازی خوشحال اند، این درحالیست که اعتیاد به فضای مجازی فعالیتهای بدنی آنها را کاهش و منجر به سبک زندگی ناسالم و بی تحرکی می شود و بر عملکرد تحصیلی هم تاثیر منفی می گذارد.
معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تصریح کرد: در این میان کمیسیون امور کودکان و نوجوانان انگلستان اعلام نموده تعداد زیادی از دانش آموزان در این مقطع سنی به سبب اضطراب و تزلزل هویت، به شدت شیفته لایک ها و نظرات تأییدکننده کاربران فضای مجازی می باشند و آنرا نوعی تأیید اجتماعی می دانند، پیامد بسیار نامطلوبِ این مشکل این است که ناگهان شبکه های اجتماعی و فضای مجازی از زندگی واقعی و اجتماعی برایشان مهم تر می شود و در نبود یا عدم دسترسی به اینترنت به شدت نگران و مضطرب خواهند شد و احساس می کنند نمی توانند رابطه شان را با شبکه های اجتماعی قطع کنند، چونکه به اعتماد به نفس آنها ضربه می زند.
از هر ۱۰ نوجوان یک نفر با مشکل رفتاری روبرو است
این روانشناس در ادامه به تشریح شایع ترین مشکلات روانشناختی در این گروه سنی پرداخت و اضافه کرد: برپایه اعلام سازمان های مربوط به بهداشت روانی به ازای هر پنج نوجوان بالغ یک اختلال روانشناختی قابل تشخیص می باشد. همینطور برپایه آمار جهانی، از هر ۱۰ (۲۰ درصد) نوجوان حداقل یکی از آنها با یک مشکل رفتاری روبرو است. نیمی از اختلالات روانی پیش از سن ۱۴ سالگی آغاز می شود و حدود ۷۵ درصد از اختلالات روانشناختی که در بزرگسالان وجود دارد، از سن ۱۴ سالگی آغاز می شود.
بنابر اظهارات درتاج و برپایه مطالعات انجام شده در کانادا و ایالات متحده، سلامت روان بین نوجوانان مساله ای جدی در بهداشت عمومی و روانی است. عدم توجه به بهزیستی روانی نوجوانان در این مرحله مهم اجتماعی شدن، امکان دارد منجر به عواقب جبران ناپذیری در سلامت روان شود که شاید طی زندگی باقی بماند و از ظرفیت بهره وری اقتصادی-اجتماعی جوامع بکاهد.
خودکشی و افسردگی؛ شایع ترین اختلالات روانشناختی در دوران نوجوانی
وی با اعلان اینکه افسردگی، اضطراب، استرس و اختلال خوردن از شایع ترین اختلالات روانشناختی در دوران نوجوانی است، اظهار داشت: گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا نشان داده است که ۹۱ درصد از نسل نوجوان علایم جسمی یا عاطفی استرس یا اضطراب و افسردگی را تجربه کرده اند. خودکشی هم در میان نوجوانان شایع است، اما افکار مربوط به خودکشی (موسوم به ایده خودکشی) رایج تر است که احتیاج به ارزیابی فوری سلامت روان دارد. اضطراب هم اغلب خویش را به صورت اختلالات خلقی و اختلالات رفتاری مختل کننده و علایم جسمانی مانند خستگی یا خستگی مزمن، سرگیجه، سردرد و درد شکم یا قفسه سینه نشان داده است.
معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور همینطور درباره نقش مدارس و خانواده در کاهش مشکلات نوجوانان معتقد است: نوجوانی عمدتاً تحت تاثیر محیط خانه و مدرسه است. مدارس نقش مهمی در رشد روانی و اجتماعی نوجوانان دارند، نقش مدارس و آموزش و پرورش در تشدید و یا درمان مشکلات نوجوانان برجسته است تا جایی که روانشناسان از نقش مدرسه در ایجاد احساس موفقیت فرد در زندگی و از وجود مهر و محبت در مدرسه بعنوان عاملی برای کمک به سلامت روان آنها صحبت می کنند، که البته چنین چیزی هم به رویکرد مسؤلان مدرسه و به دنبال آن معلمان بستگی دارد.
وی افزود: اگر مدرسه تنها به محتوای کتاب و انتقال دانش بها دهد، دانش آموز در مدرسه نحوه سازگاری و ابراز احساسات را فرا نمی گیرد. نقش مدرسه به حدی تعیین کننده است که نوجوان صرف نظر از زندگی خانوادگی اش در صورتیکه در مدرسه احساس موفقیت، هویت و دوست داشته شدن کند، می تواند تبدیل به فردی موفق در زندگی شود. این درحالیست که متأسفانه آموزش و پرورش نقش خویش را تنها در موفق شدن نوجوان در تحصیل و یاد گرفتن محتوای کتاب درسی منحصر می کند و در نتیجه اگر نوجوانی در تحصیل احساس ناتوانی کند صدمات جبران ناپذیری می خورد. در حالیکه مدارس می توانند به هر نوجوانی امکان استفاده منطقی از توانایی هایش و نیل به موفقیت را بدهند.
درتاج همینطور به والدین سفارش کرد که خصوصیت های این دوران را در نوجوان خود کاملاً طبیعی بدانند و بدانند که این دوران هم مرحله ای از رشد و تکامل است. والدین وظیفه دارند هرچه بیشتر با نوجوان خود ارتباط داشته باشند. یکی از مؤلفه های مهم برقراری ارتباط با نوجوانان، کمک به آنها برای درک آنچه در پیش رو وجود دارد، است. همینطور توضیح چگونگی تغییرات سریع بدن به آنها کمک می نماید که در مواجه با این تغییرات کمتر غافلگیر شوند و اضطرابشان کاهش پیدا کند. فراتر از تغییرات جسمی، والدین می توانند مکالمه ای راجع به تغییرات اجتماعی و سبک زندگی که در نوجوانی ایجاد می شود، داشته باشند. البته صحبت صریح با نوجوانان درباره تغییراتی که آنها تجربه می کنند، می تواند برای هر والدینی چالش باشد، به خصوص با عنایت به تغییر روابط والدین و فرزند در این دوران، ازاین رو برای آغاز به صحبت باید از گوش دادن، آغاز کرد.
منبع: بازی اندروید
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب