بازی اندروید: ساناز بیان، حادثه قتل تلخ رومینا را ناشی از نبود فضای گفتگو دانست و اظهار داشت: وقتی هیچ راهی برای گفتگو نیست، داس به بدترین شكل وارد عمل می شود و فاجعه می آفریند.
این هنرمند تئاتر که دغدغه مسائل اجتماعی را در کارهایش دارد، در گفتگو با ایسنا به بررسی ابعاد فرهنگی چنین فجایعی پرداخت.
بیان در آغاز از زوایای ناشناخته این پرونده سخن گفت و اضافه کرد: متاسفانه فرهنگ ما در برخورد با این قبیل پرونده ها مبتنی بر احساسات لحظه ای است بی اینکه به تحلیل و ریشه یابی دقت کنیم.
او تصریح کرد: بحث سر قضاوت نکردن نیست، بلکه یک ارزیابی سنجیده و دور از احساس های لحظه ای می تواند ما را به فهم ماجرا نزدیک تر کند.
بیان اضافه کرد: در چنین مواردی در لحظه اول در تمام انسان های سالم نوعی حس همدردی شکل می گیرد و بعد به حس عدالت خواهی تبدیل می شود ولی در ماجرای رومینا، شاید پدر او، خود اولین قربانی باشد. درون این مرد، با وجود تمام قساوتی که داشته، قدرتی نمی بینیم. فقط می شود پسربچه ترسیده ای دید. مردی که در دهه چهارم زندگی اش آنقدر از حرف و قضاوت اطرافیان وحشت زده است که نه فقط دخترش، بلکه در واقع ترس هایش را هم با این خشونت سبعانه می کشد تا با آنها مواجه نشود و نشنودشان.
او با اشاره به ریشه سنتی مراقبت از ناموس از جانب مردان خاطرنشان کرد: در فرهنگ ما واژه غیرت معمولا به معنای مراقبت از ناموس است. در این نگاه، ناموس یعنی موجودیتی که در تملک مرد است. اما مگر زنان موجوداتی واجد عقل و هویت مند نیستند؟
این نمایشنامه نویس تصریح کرد: تغییر این رویکرد مالکیت طلبانه بی گمان رشد مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
نویسنده و کارگردان نمایش «آبی مایل به صورتی» اضافه کرد: غیرت وقتی با مفاهیمی چون سخت کوشی و مسئولیت پذیری گره خورده و فراجنسیتی است، متفاوت می باشد با غیرت در جایگاهی که از حسادت و خودخواهی و زورگویی مردانه یا ترس از قضاوت های دیگران ریشه می گیرد. دومی نه تنها چیز خوب و شرافتمندانه ای نیست بلکه به فرد مجوز می دهد تا به جای تاب آوری و کنترل و برخورد عقلانی، احساساتش را به غیرمتمدنانه ترین شکل فرافکنی کند. در واقع وقتی که راه گفتگو با خودمان و دیگری بسته باشد، داس به بدترین شکل وارد عمل می شود.
این هنرمند با تاکید بر اینکه برای گفتگو باید تربیت شویم، افزود: گاه مسائلی که در ظاهر بسیار بی اهمیت هستند، در بروز خشونت های خیابانی دخالت مستقیم دارند. مثلا تحقیقات نشان داده روزهای گرم، در خودرو های بدون کولر، احتمال بروز خشونت های رفتاری و درگیری بالا می رود. ما بیشتر از آنچه فکر می نماییم، تحت تأثیر محرک های محیط خود هستیم.
بیان افزود: در روانشناسی اصطلاحی به نام تاب آوردن وجود دارد. به این معنا که با کنترل روی خودمان اجازه ندهیم احساسات آنچنان بر ما چیره شود که بی اختیار دست به عمل بزنیم.
بیان با اشاره به عواملی که در ارتکاب خشونت دخیل هستند، افزود: پرونده رومینا خیلی برجسته شده ولی در تحقیقاتی که برای نوشتن نمایشنامه هایم داشتم، پرونده هایی هم بوده بارها خشن تر و هولناک تر که هیچ صدایی از آنها در نیامده است. امین میری و سجاد افشاریان از همکارانم زمانی که برای نمایش «احساس آبی مرگ» در مورد قتل های غیرعمد پژوهش می کردند، بسیار دیده بودند مجرمانی را که می گفته اند فقط یک لحظه خون جلوی چششم را گرفت و نفهمیدم چه کردم. این مورد نشان دهنده همان مسئله تاب آوری است. این مجرمان یاد نگرفته اند با خودشان گفتگو کنند و صدای درون خویش را بشنوند. ما اول باید خودمان، خودمان را بشنویم تا بعد توانایی شنیدن دیگری را پیدا نماییم. چیزی که هیچگاه به ما یاد نداده اند.
او افزود: در این پرونده مشخص، همه پر از خشم و عصبانیت نسبت به پدر رومینا هستیم ولی چند نفر از ما از خود پرسیده ایم مگر خود ما و افراد و نهادهای مسئول برای این که چنین اتفاقاتی پیش نیاید چه کارکرده ایم؟ در شرایطی که اعتیاد و فشارهای اجتماعی و بحران های روانی آدم ها را درگیر کرده، چه آگاهی و چه پیگرد یا مانع جدی ای برای مادران و به خصوص پدران بوجود آورده ایم تا بچه هایشان را کتک نزنند و نکشند؟!
او با تاکید بر نقش مهم آموزش و پرورش در فرهنگ سازی تصریح کرد: آموزش مهارت های زندگی در مدرسه از خیلی از دروس واجب تر است اما وجود که ندارد هیچ، گاهی دانش آموزان، به وسیله ای برای تخیله ی خشم ها و عقده های پرسنل مدرسه هم تبدیل می شوند.
بیان از نقش مهم رسانه ها بخصوص تلویزیون در فرهنگ سازی یاد کرد و اضافه کرد: ما بخش مهمی از سواد فرهنگی مان را از رسانه ها می گیریم اما رسانه های ما چه کاری کرده اند تا پدری مانند پدر رومینا، گفتگو را بیاموزد؟! مشخصا تلویزیون بعنوان رسانه ای بسیار پربیننده که قدرت تاثیرگذاری اش انکارناپذیر است چه کار کرده؟ در همین سینما هم فیلم «خانه پدری» را سال ها به محاق بردند و آنرا سیاه نمایی دانستند. حالا واقعیت سیاه تر است یا آن اثر؟ چرا تا امروز به لحاظ قانونی کار جدی ای برای مقابله با کودک آزاری نکردند؟ درها را باز گذاشتیم و حالا همه از این حادثه ابراز تاسف می نماییم. فقط تشویق و اصرار به ازدواج و فرزندآوری، بی آن که مهارت های مورد نیاز و امکانات زندگی برای مردم فراهم باشد، پایانی جز این هم ندارد. متاسفانه کسی به فکر عاقبت این ازدواج ها و سرنوشت فرزندانِ والدینِ بی صلاحیت نیست.
بیان در پاسخ به این پرسش که چرا در تئاتر چنین موضوعاتی کمتر مورد توجه هنرمندان قرار می گیرند، اظهار داشت: به این مباحث پرداخته می شود اما تئاتر امکان پرداخت فرمالیستی تر، غیر واقعی تر و انتزاعی تری را هم به هنرمند پیشنهاد می دهد و از این نظر شاید به نظر برسد که سینما واقع گراتر است. البته به جز سختی هایی که برای مجوز وجود دارد، اصولا ساخت چنین آثاری بسیار دشوار است.
این هنرمند توضیح داد: نوشتن و تولید هر یک اثر با محوریت صدمه های اجتماعی اگر بخواهد درست و اصولی اتفاق بیفتد، نیازمند سال ها تحقیق و کار دشوار می باشد. هرچند آن نویسنده مقاوم تر می شود ولی دشوار است. ضمن اینکه احتمال دیده شدن اثر بسیار اندک است. ازاین رو نوعی شهادت طلبی است چونکه هزینه عاطفی، زمانی و حتی مالی بسیاری بر دوش هنرمند می گذارد.
او افزود: معمولا دو گروه به سراغ سوژه های اجتماعی می روند. گروه اول کسانی هستند که واقعا دغدغه و مسئله دارند ولی در سال های اخیر گروه دیگری هم اضافه شده اند. چون این ژانر، به شکلی ژانر شرافت و انسانیت به شمار می آید، رفتن به سراغ آن برای عده ای افراد فرصت طلب به پز فرهنگی تبدیل گشته است. بنابراین نمونه های کاریکاتور گونه ای از همین فضاهای اجتماعی و مثلا دغدغه مند را هم در سینما دیده ایم که البته بی مایه و جعلی بودن شان هم نمایان است.
بیان در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به مشکلاتی که در اجرای نمایش «عامدانه، عاشقانه، قاتلانه» برایش رخ داده بود، یادآوری کرد: مگر این نمایش چه ایرادی داشت که آن گونه با سختگیری رو به رو شد؟! خانواده، اشل کوچکی از جامعه است. تا کی می خواهیم با داس به جان آنچه بیفتیم که فکر می نماییم برای مان مایه بی آبرویی است؟! ولی این کاری است که ما با هنرمندان خود می نماییم. مدیران فرهنگی چقدر برای گفتگو، زمینه سازی کرده اند؟ حذف و خاموش کردن صدای طرف مقابل، کاری است مثل کشتن. با این حساب ما روزی هزار بار می کشیم و کشته می شویم. کار پدر رومینا، فقط شکل عینیت یافته عملی است که ما هر روز مرتکب می شویم.
او با ابراز تاسف از بی اخلاقی هایی که در جامعه هنری وجود دارد، اضافه کرد: در همین همکاران مثلا روشنفکر و آرتیست خود دیده ام کارگردان هایی را که اثری اجتماعی درباره مسائل زنان می سازند. اثری که اتفاقا نویسنده اش زن است. ظاهرا آن کارگردان با دنیایی دغدغه درباره حقوق بانوان به میدان آمده ولی همین کارگردان به سادگی نویسنده کارش را حذف می کند و هویت و موجودیت او را می کشد!
ساناز بیان در انتها به نقش رسانه ها در زنده نگه داشتن رویدادهایی همچون قتل رومینا پرداخت و اضافه کرد: هم اکنون هرروز بمباران اطلاعاتی می شویم. شبکه های اجتماعی، آنقدر اطلاعات ناخواسته به ما می دهند که دریافتش سبب می شود آنچه را واقعا نیاز است، به زودی فراموش نماییم و به ریشه یابی نرسیم ولی رسالت رسانه هاست که اجازه ندهند این رویدادها فراموش شوند تا یک شناخت درست از آنها صورت بگیرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب