بازی اندروید: استاد بزرگ تئاتر آلمان به شاگرد ایرانی اش اظهار داشت: حمید تو خودت باید تصمیم بگیری. من نمی دانم شرایط تئاتر در ایران چگونه است. فقط خدا کند که پشیمان نشوی.
حمید سمندریان که تحصیل خویش را در دانشگاه آلمانی به پایان رسانده بود، با دقت جملات استاد را می شنید. تردیدی عجیب در وجودش چنبره زده بود، مثل آن شب که تا بامداد گریست، ویولنش را رها کرد و در دوراهی میان موسیقی و تئاتر، دومی را برگزید.
به گزارش بازی اندروید به نقل از ایسنا، امروز، 11 اردیبهشت ماه تولد حمید سمندریان است که خیلی از دانشجویانش که خود در جایگاه معلمی قرار گرفته اند، از او بعنوان «همیشه استاد» یاد می کنند.
تولد این استاد روز 9 اردیبهشت ماه و در آستانه روز معلم است ولی همواره دانشجویانش در روز بزرگداشت معلم به او تبریک تولد هم گفته اند. لابد آنان خوب می دانستند که این همیشه استاد چگونه با تدریس زنده است.
او که در آلمان و نزد استادانی بسیار بزرگ، تئاتر آموخته بود، شاید فقط یک مرتبه سفارش استادش ادوارد مارکس را نادیده گرفت. همان روز دشواری که در موقعیت انتخاب قرار گرفته بود؛ میان ماندن در آلمان و بازگشت به ایران. می دانست هنر و هنرمند در آلمان قدر و قیمت دارد. بهترین دوره زندگی اش دوران شاگردی در کنسرواتوار هامبورگ نزد ادوارد مارکس بود. در کنار دانشجویانی از 20 ملیت گوناگون، مشق تئاتر کرده بود و می دید هنر چگونه میان انسان ها فصل مشترک می سازد و آنان را به یکدیگر نزدیک می کند ولی هوای بازگشت به ایران بدجوری وسوسه اش می کرد. مطمئن بود که در آلمان جای پیشرفت دارد ولی گویی به آن سرزمین تعلق نداشت.
ادوارد مارکس، با نگرانی به شاگرد توانمند خود توضیح داد: تا آنجا که من می دانم در شرق وضعیت تئاتر به عرضه و تقاضا نرسیده است که جمیعت شرقی طلب کند و اگر تئاتر در جامعه نباشد، دولت را استیضاح کند و زیر سوال ببرد. اما اگر دوست داری برو. امیدوارم موفق باشی. چون اصلا نمی دانم آنجا چه خبر است، نمی توانم چیزی بگویم.
مدتی گذشت. شاگرد مردد، شبهای بی خوابی را گذراند و سرانجم تصمیم به بازگشت گرفت. فکر کرد، آنجا هر چه باشد، میهن من است.
عکس و دست خطی از حمید سمندریان حمید سمندریان پس از بازگشت به ایران بسرعت برای تدریس در دانشگاه دعوت شد. او می دید که استادش ادوارد مارکس به درستی گفته بود؛ تئاتر در شرق هیچگاه موقعیت درخشانی را که در غرب داشت، به دست نیاورده بود. اغلب، نمایش ها چند اجرای محدود داشتند و حتی گاه گروه های اجرایی همچون گروه خودش برای یافتن بازیگر زن گرفتار مشکل می شدند. قرار نبود کسی از طریق تئاتر زندگی کند. سالنی هم به آن شکل فعال نبود. برای اجرای نمایش گاه از سفارت های خارجه مانند انجمن ایران آمریکا، انجمن ایران و فرانسه یا موسسه گوته کمک می گرفتند و گاهی هم نمایش های خویش را در سالن های دانشکده روی صحنه می بردند. اما چند چیز در وجود سمندریان ریشه داشت؛ عشق به ایران، تئاتر و تدریس.
او با همین عشق و با همان کمبودها و در همان سالن ها آثاری درخشان روی صحنه برد؛ «مرده های بی کفن و دفن»، «لئوکادیا»، «ملاقات بانوی سالخورده»، «کرگدن»، «آندورا»، «بازی استریندبرگ»، «باغ وحش شیشه ای»، «ازدواج آقای می سی سی پی»، «دایره گچی قفقازی» و...
وی در تمام سالهای بعد، حتی در روزهای خانه نشینی و دوری الزامی از صحنه، حتی در سال هایی که به اجبارِ زندگی، چلوکبابی راه اندازی کرده بود، با وجود تمام پیشنهادهای فریبنده ای که به منظور زندگی و کار در اروپا داشت، هیچگاه به مهاجرت از ایران تن نداد. مهم نبود که در تمام آن سال ها چند بار جملات استادش ادوارد مارکس را به یاد آورده بود.
ادوارد مارکس بدرستی گفته بود ولی شاگرد تیزهوشش خیلی زود، تدریس را بعنوان راهی دیگر برای تنفس در هوای تئاتر برگزید. اگر شرایط برای اجرا فراهم نبود ولی تدریس همیشه، خاطرش را شاد می کرد و روشنش می داشت.
خیلی از نام آوران هنرهای نمایشی مان، شاگردی او را مایه افتخار خود می دانستند، حتی بزرگانی همانند عزت الله انتظامی یا محمد علی کشاورز که در سالهای پختگی و درخشش خود، به واسطه تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا، دانشجوی حمید سمندریان شدند.
جامعه تئاتری، اغلب او را «استاد» خطاب می کردند اما او از شنیدن این عنوان خنده اش می گرفت و می گفت من فقط یک نام دارم؛ حمید سمندریان.
او درباره واژه استاد چنین باوری داشت: «استاد برای من معنای دیگری دارد، استاد برای من بی نظیر است. معنای کلیت دارد، در صورتی که من کلیت نشده ام. امکان دارد لنگه کفشی باشم که در بیابان غنیمت است ولی لنگه کفشم.»
هر که با سمندریان نشست و برخاستی داشته است، حتما نام ادوارد مارکس را از زبان او شنیده است و حالا که این نوشتار در آستانه روز معلم منتشر می شود، هیچ هم بد نیست تا این معلم را هم از زبان شاگرد همیشه وفادارش بشناسیم که سمندریان در کتاب «این صحنه خانه من است» او را این چنین توصیف کرده: « من استاد خویش را در درجه ای دیدم که انگار به اسم اعظم تئاتر وقوف داشت و ما نمی فهمیدیم که این همه اطلاعات وسیع و این همه قدرت درست گویی و درست تشخیصی از کجا آمده است. او درباره غرور می اظهار داشت که در هنر هر چه بیشتر به خودتان مسلط می شوید، بیشتر به خودتان شک کنید و هر چقدر مرا قبول دارید، بیشتر در من تردید کنید چون در این صورت است که می توانید از من پیشی بگیرید و جلوتر بروید و آن وقت قبول می کنم که استاد هستم. ببینید مارکس چه حرف بزرگی زد. بنابراین است که او همیشه برای من الگو و مثال زدنی است.»
اگر مارکس استاد بزرگی بود، حمید سمندریان هم به همان اندازه شاگرد خلفی بود. او همواره کوشید تا شاگردانی موفق تر از خودش پرورش بدهد. در دنیای بی رحم هنر که گاه حسادت ها و تنگ نظری ها، مانع راه می شوند، به روشنی می توانستی شور و شوق او را از رشد و پیشرفت شاگردان خود ببینی.
ادوارد مارکس راست می گفت تئاتر ما هنوز هم همان گرفتاری ها را دارد هنوز هم جایی در زندگی مردمان ندارد و کسی به علت نبودنش، لب به اعتراض نمی گشاید ولی چه خوب که شاگرد دست پرورده او به ایران بازگشت، هرچند خیلی از نمایشنامه های مورد علاقه اش را در قامت صحنه و اجرا ندید ولی با پرورش چندین نسل از هنرآموزان مشتاق، نقشی بی بدیل در تئاتر میهن خود ایفا کرد.
حمید سمندریان در کنار همسرش هما روستا
منبع: games-android.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب